رشته پرستاری و بازار کار آن

مقدمه

در دنیای امروز، انتخاب رشته تحصیلی برای دانش‌آموزان یکی از مهم‌ترین و گاهی دشوارترین تصمیمات است. در میان رشته‌های متنوع، پرستاری به عنوان یکی از پرطرفدارترین رشته‌ها در گروه علوم تجربی و زیرمجموعه رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی مطرح است. این رشته نه تنها به دلیل بازار کار خوب و درآمد مناسب، بلکه به خاطر فرصت‌های فراوان برای ادامه تحصیل و پیشرفت شغلی، مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. بسیاری از دانش‌آموزان که علاقه‌مند به کار در سیستم بهداشت و درمان هستند اما به دلایلی در رشته‌های پزشکی قبول نمی‌شوند، به سمت رشته پرستاری گرایش پیدا می‌کنند.

با وجود جذابیت‌های بی‌شمار، پرستاری با پزشکی تفاوت‌های اساسی دارد که از نظر محتوای درسی و نوع کار مشهود است. در این مقاله قصد داریم به بررسی دقیق این تفاوت‌ها، شرایط تحصیلی، و چشم‌انداز شغلی رشته پرستاری بپردازیم.

شما در این مقاله که توسط کارشناسان مدرسه اندیشه پارسیان به عنوان یکی از بهترین دبیرستان غیرانتفاعی دخترانه تهران تهیه شده است می توانید اطلاعات کاملی در خصوص رشته پرستاری و بازار کار آن بدست آورید.

معرفی رشته پرستاری

رشته پرستاری، یکی از شاخه‌های کلیدی در عرصه علوم پزشکی است که دانشجویان در آن به یادگیری و تسلط بر مجموعه‌ای از دانش‌ها و مهارت‌های متنوع و تخصصی می‌پردازند. پرستاران به عنوان اعضای مهم تیم بهداشت و درمان، نقش بسزایی در ارائه خدمات درمانی، مشاوره‌ای، آموزشی و حمایتی دارند. این رشته که تحت نظارت وزارت بهداشت و درمان ارائه می‌شود، در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور قابل دسترس است و شامل سه مقطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا می‌باشد.

پرستاری فقط به معنای مراقبت از بیماران نیست، بلکه یک حرفه علمی و آکادمیک است که در آن اصول مراقبت بهداشتی، توانبخشی و آموزش بیماران به صورت علمی و کاربردی آموزش داده می‌شود. پرستاران با استفاده از دانش پزشکی و مهارت‌های حرفه‌ای خود، در محیط‌های درمانی و بهداشتی به فعالیت می‌پردازند و با مهارت‌های فردی مختلفی که در طول دوره تحصیلی خود کسب می‌کنند، به نیازهای متفاوت بیماران پاسخ می‌دهند.

انتخاب رشته پرستاری

برای ورود به دنیای پرستاری و انتخاب این رشته در کنکور سراسری، گام اول انتخاب رشته تجربی در پایه نهم دبیرستان است. این امر به دلیل تغییرات قوانین کنکور از سال ۱۴۰۲ به بعد که بر مشابهت رشته دیپلم و رشته کنکور تاکید دارد، بسیار مهم است. علاوه بر این، کسب حد نصاب معدل و کسب نمرات لازم در آزمون هدایت تحصیلی نیز از جمله شرایط لازم برای انتخاب رشته تجربی است.

هنگام آمادگی برای کنکور، باید توجه ویژه‌ای به ضرایب دروس تخصصی داشته باشید. برای موفقیت در رشته پرستاری، دروسی مانند زیست‌شناسی و شیمی از اهمیت بالایی برخوردار هستند و باید بیشترین تمرکز خود را روی این دروس قرار دهید. بر اساس تغییرات جدید، زیرگروه‌های مختلف در تمام رشته‌ها از سال ۱۴۰۲ با یکدیگر ادغام شده‌اند، به این معنی که ضریب دروس برای تمام رشته‌های دانشگاهی یکسان خواهد بود. ضرایب دروس تخصصی رشته تجربی به شرح زیر است:

• زیست‌شناسی: ضریب ۱۲
• شیمی: ضریب ۹
• فیزیک: ضریب ۷
• ریاضی: ضریب ۷
• زمین‌شناسی: ضریب ۱

توانایی‌های لازم برای پرستاری

همانطور که گفته شد، علاقه و استعداد درسی تنها بخشی از معادله موفقیت در حرفه‌ی پرستاری هستند. این حرفه نیازمند مجموعه‌ای از توانایی‌های خاص روحی، جسمی و شخصیتی است تا بتواند رضایت شغلی را به همراه داشته باشد و استرس‌های شغلی را کاهش دهد. با توجه به تعامل گسترده‌ای که پرستاران با بیماران، پزشکان، همکاران و خانواده‌های بیماران دارند، و همچنین شرایط متفاوت و استرس‌زای کاری، داشتن یا تقویت مهارت‌های زیر برای موفقیت در این حرفه ضروری است:سلامت جسمی و روحی: توانایی جسمی برای انجام کارهای فیزیکی و سلامت روانی برای مقابله با فشارهای عاطفی.

 نظم و دقت: توجه به جزئیات و انجام وظایف با دقت بالا.

مسئولیت‌پذیری و حس دلسوزی: احساس مسئولیت نسبت به بیماران و داشتن شفقت.

 تحمل و انعطاف‌پذیری: سازگاری با شرایط کاری متغیر و استرس‌های مربوطه.

 مهارت‌های ارتباطی: توانایی برقراری ارتباط مؤثر با بیماران و همکاران.

  صبوری و مدیریت موقعیت: تحمل شرایط دشوار و هدایت موقعیت‌های پیچیده.

  توانایی حل مسئله و تصمیم‌گیری فوری: یافتن راه‌حل‌های خلاقانه و سریع در شرایط بحرانی.

  تعهد کاری و جزئی‌نگری: احساس وظیفه‌شناسی و توجه به جزئیات در مراقبت‌های پرستاری.

  توانایی کار تیمی: همکاری و کار گروهی مؤثر در محیط‌های درمانی.

کارشناسی رشته پرستاری

در دوره کارشناسی پرستاری، دانشجویان از ترم دوم شروع به کار بالینی می‌کنند که همزمان با دروس نظری تا پایان ترم ششم ادامه دارد. ترم‌های هفتم و هشتم به طور کامل به برنامه‌های آموزشی عملی اختصاص دارند. برنامه‌های آموزشی پرستاری زیر نظر وزارت بهداشت تدوین شده و در سراسر کشور یکسان اجرا می‌شوند. دانشجویان در بخش‌های مختلف بیمارستان‌های آموزشی وابسته به دانشگاه‌ها کارآموزی می‌کنند و در سال آخر بیشتر تحت نظارت پرسنل پرستاری فعالیت دارند. همچنین، فرصت‌های کارآموزی در بخش‌های مختلف بالینی و به ویژه مراقبت‌های ویژه را تجربه می‌کنند. داشتن مدرک کارشناسی از دانشگاه‌های معتبر برای کار پرستاری در ایران الزامی است.

تحصیل در دوران کارشناسی رشته پرستاری چند سال است؟

رشته پرستاری به صورت کارشناسی پیوسته در دانشگاه‌ها عرضه می‌شود و دانشجویان برای دریافت مدرک کارشناسی باید ۱۳۰ واحد درسی شامل تئوری، عملی و کارآموزی را بگذرانند. این دوره تحصیلی معمولاً در ۸ ترم تحصیلی یا ۴ سال تکمیل می‌شود. دروس رشته پرستاری در دسته‌های زیر طبقه‌بندی می‌شوند:

• دروس عمومی: ۲۰ واحد
• دروس پایه: ۱۶ واحد
• دروس اصلی: ۱۲ واحد
• دروس اختصاصی: ۴۶ واحد
• کارآموزی: ۱۲ واحد
• کارآموزی در عرصه: ۲۴ واحد

طرح اجباری پرستاری

مانند سایر رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی، رشته پرستاری نیز مشمول طرح تعهد خدمت اجباری است. دانشجویان فارغ‌التحصیل رشته پرستاری باید ۳ ماه پس از اتمام تحصیلات خود برای تعیین محل طرح خدمت در سامانه رشد وزارت بهداشت ثبت‌نام کنند. مدت زمان این طرح برای فارغ‌التحصیلان کارشناسی و بالاتر ۲۴ ماه و برای دانش‌آموختگان کاردانی پرستاری ۱۲ ماه است.

محل انجام طرح خدمت پرستاری بر اساس نیازهای مناطق مختلف کشور و تحت نظارت وزارت بهداشت تعیین می‌شود. دانشجویان در طول دوره طرح، حقوق دریافت می‌کنند که میزان آن بسته به مدرک تحصیلی، محل خدمت و ضریب منطقه محروم متغایر است.

در مناطق محروم، مدت زمان انجام طرح کوتاه‌تر می‌شود. همچنین در شرایط خاص، برخی دانشجویان می‌توانند از انجام طرح معاف شوند. در طول دوره طرح، دانشجویان از امکانات رفاهی مانند مرخصی استحقاقی، پاداش، کمک‌های نقدی، بیمه و سایر مزایا بهره‌مند می‌شوند و این دوره به عنوان بخشی از سابقه کاری آن‌ها شمرده می‌شود.

شرایط معافیت از طرح پرستاری

1. فرزندان یا همسران شهدا و آزادگان.
2. خواهر یا برادر شهید.
3. فرزندان جانبازان با بیش از ۵۰ درصد جانبازی.
4. همسران جانبازان با بیش از ۷۰ درصد جانبازی.
5. جانبازان با بیش از ۲۵ درصد جانبازی.
6. بانوانی که مسئولیت حضانت فرزند را دارند.
7. تک فرزندان خانواده‌ها.
8. مردانی که پس از تحصیل، حداقل ۲۱ ماه خدمت نظام وظیفه را گذرانده‌اند.
9. افرادی که به دلیل بیماری با تأیید شورای پزشکی معاف شده‌اند.
10. کسانی که در پزشکی قانونی با شرط انجام ۲۴ ماه خدمت فعالیت دارند.
11. افرادی که سن آن‌ها بیش از ۴۵ سال است.
12. بانوانی که همسرشان فوت کرده‌اند.
13. رزمندگان با حداقل ۶ ماه حضور در جبهه.
14. دارندگان مدال طلای المپیادهای دانش‌آموزی.
15. ۱۰ نفر برتر کنکور سراسری گروه تجربی.

گرایش های رشته پرستاری برای ادامه تحصیل

در رشته پرستاری، فرصت‌های متنوعی برای ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری وجود دارد. این رشته شامل  گرایش های مختلف است که برخی از آن‌ها، نظیر مدیریت پرستاری، پرستاری اورژانس، پرستاری مراقبت‌های ویژه، و پرستاری مراقبت‌های ویژه نوزادان، نیازمند ارائه گواهی ۲ سال سابقه کار مرتبط هستند. گرایش‌های مختلف در این رشته عبارتند از:

روان‌پرستاری

پرستاری داخلی-جراحی

پرستاری مراقبت‌های ویژه کودکان

پرستاری کودکان

پرستاری سالمندی

پرستاری توانبخشی

پرستاری اورژانس

پرستاری مراقبت‌های ویژه

پرستاری مراقبت‌های ویژه نوزادان

بررسی بازار کار رشته پرستاری

لازم است پیش از انتخاب رشته، در خصوص بازار کار رشته پرستاری به خوبی اطلاعات کسب کنید. فرصت های شغلی مانند استخدام پرستار در بیمارستان ها براساس سطح تحصیلات (کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکتری) صورت می گیرد. کسانی که در رشته پرستاری مدرک فارغ التصیلی خویش را دریافت نموده اند، در صورت داشتن تمایل می توانند مرکز بهداشت خصوصی جهت ارزیابی وضعیت سلامت افراد جامعه و یا مهدکودک تاسیس نمایند. دانش آموخته گان رشته پرستاری امکان کار کردن به عنوان پرستار شیفت، سرپرستار، سوپروایزر بالینی، سوپروایزر کنترل عفونت، سوپروایزر آموزشی، ریاست پرستاری بیمارستان در موارد زیر را دارند:

• بیمارستان ها
• درمانگاه ها
• مراکز درمانی و مراکز نگهداری سالمندان و کودکان دولتی و خصوصی
• اورژانس،IC ، CCU و اتاق عمل

درآمد و درجات پرستارها

در حوزه پرستاری، بازار کار به دلیل نیاز بالا به نیروی انسانی، رونق دارد و تقریباً با بیکاری مواجه نیستیم. در سال‌های اخیر، حقوق و مزایای پرستاران افزایش یافته و شرایط بهتری برای آن‌ها فراهم شده است.

حقوق پایه یک پرستار تازه‌کار در سال ۱۴۰۰ بین ۸ تا ۱۰ میلیون تومان بوده است. این میزان حقوق ممکن است بر اساس شهر، نوع بیمارستان دولتی یا خصوصی و دیگر شرایط متفاوت باشد. اضافه‌کاری و شیفت‌های کاری نیز بر میزان درآمد تأثیرگذار است. علاوه بر کار در بیمارستان‌ها، برخی پرستاران در مراکز خصوصی یا در زمینه‌های تخصصی مانند پرستاری کودکان یا سالمندان فعالیت دارند.

درجات پرستاری بر اساس تجربه و مدرک تحصیلی به ۷ دسته تقسیم می‌شوند که بالاترین آن، پرستار مترون است. مترون‌ها مسئولیت کل پرستاران و ماماهای بیمارستان را بر عهده دارند و لباس آن‌ها معمولاً سرمه‌ای است. سایر درجات شامل سوپروایزر (ناظر شیفت‌های کاری)، هدنرس یا سرپرستار هر بخش، استف به عنوان معاون سرپرستار، و پرستار روتیشن هستند. هر کدام از این درجات، وظایف و مزایای خاص خود را دارند و حقوق و درآمد آن‌ها نیز بر اساس نقش‌های متفاوت، متغیر است.

نتیجه گیری

در نتیجه، رشته پرستاری در ایران با توجه به نیازهای مداوم بهداشتی و درمانی، دارای بازار کار پایدار و رو به رشد است. حقوق و شرایط کاری پرستاران به مرور زمان بهبود یافته و مزایای متنوعی برای آن‌ها در نظر گرفته شده است. با وجود سطوح مختلف و درجات متنوع در این حرفه، فرصت‌های پیشرفت شغلی برای پرستاران وجود دارد که هر یک با ویژگی‌ها و مسئولیت‌های خاص خود همراه است. این رشته با توجه به اهمیت و نقش حیاتی‌اش در سیستم بهداشتی و درمانی، نه تنها یک شغل بلکه یک فرصت برای خدمت به جامعه و کمک به بهبود کیفیت زندگی افراد است.